Güneş Tutulmasına Bakmak Körlüğe Neden Olur Mu?

Güneş tutulması esnasında ya da güneş tutulması olmadan ve koruyucu gözlük kullanmadan güneşe bakmak kalıcı görme kaybı ile sonuçlanabilmektedir. Güneşe uzun süre bakma sonucunda ortaya çıkan bu duruma solar retinopati veya solar makülopati adı verilmektedir.

Aslında sorun sadece güneşe bakmak değil, parlak herhangi bir ışık kaynağına uzun süre bakmaktır. Bu nedenle aşırı derecede parlak herhangi bir ışık kaynağına uzun süre bakmak gözümüzün arka kısmında bulunan ışığa duyarlı hücrelere zarar verebilmektedir. Bu anlamda güneşe bakma dışında lazer ışınları ve sanayide kaynak yapma durumlarında da bu durum ortaya çıkabilmektedir.

Parlak Işık Hangi Yolla Körlüğe Neden Olur?

Güneş ışığı da dahil olmak üzere parlak ışık kaynaklarına yeterince uzun süre bakıldığında gözümüzün arka kısmında bulunan retinadaki hücrelerde bir takım anormal fotokimyasal olayların başlamasına neden olur. Bu reaksiyonların sonucunda retinada görmemiz açısından son derce önemli bir bölge olan ‘fovea’ adı verilen bölgede hasar ortaya çıkar. Fovea halk arasında ‘sarı nokta’ adı ile de bilinmektedir. Foveada ortaya çıkan bu hasar genellikle kalıcıdır. Bazen ilk 3-6 ay içerisinde kısmen iyileşme görülebilmektedir.

Solar Retinopati Belirtileri Nelerdir?

Solar retinopati ya da solar makülopati adı verilen bu durumun en sık belirtisi bir veya iki gözde ortaya çıkan ‘kör nokta’dır. Kör nokta, görülemeyen bölge anlamına gelmektedir. Güneş tutulması esnasında ve diğer parlak ışık kaynaklarında ortaya çıkan hasar sarı nokta adı verilen retinanın merkezi kısmında ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle ortaya çıkan ‘kör nokta’ merkezidir. Yani kişi gözü ile tam olarak baktığı yeri göremez, etrafındaki nesneleri daha iyi görür. Bu duruma ‘santral skotom’ ya da Türkçe anlamı ile merkezi kör nokta adı verilmektedir ve hastayı çok rahatsız eden bir durumdur. Bu durumlarda kişi konuştuğu kişinin yüzünü görmekte zorlanır ve karşısındaki kişinin yüzünü görmek için yüzünün yan kısımlarındaki boşluk alanına bakar.

Merkezi kör nokta belirtisi dışında ‘diskromatopsi’ adı verilen renk görme sorunları ortaya çıkabilir. ‘Metamorfopsi’ adı verilen bakılan nesnelerin hatlarını yamuk ve çarpık bir şekilde görülebilir. ‘Mikropsi’ adı verilen nesneler normal boyutlarından daha küçük görünebilir. Bunun dışında baş ağrısı da bazı kişilerde ortaya çıkabilmektedir.

Retina dokusunda ağrı duyusunu algılayan algaçlar olmadığı için gözde ağrı ortaya çıkmaz.

Solar retinopati bulguları genellikle güneş ışığına ya da parlak ışığa maruziyetten sonra birkaç saat sonra ortaya çıkar.

Tanı Nasıl Konulur?

Güneş tutulmasına bağlı solar makülopati tanısını koymak zor değildir. Güneşe uzun süre bakma hikayesi olan bir hastada göz bebeği damlalar ile genişletilerek yapılan bir muayenede orta-ağır şiddetteki bir tutulum göz doktoru tarafından kolaylıkla saptanacaktır. Hafif şiddetteki durumlarda yardımcı testlerle (optik koherens tomografi testi gibi) tanı kolaylıkla konabilecektir.

Optik koherens tomografi retinanın katlarını optik prensiplerle çok net bir şekilde gösteren bir testtir. İleri teknoloji ürünü cihazlarla yapılmaktadır.

FFA ya da floresein anjiografi adı verilen retina anjiyografi testi de tanı da kullanılan yardımcı bir testtir. Bu testte kolda damardan bir ilaç verilir. Bu ilaç göze ulaştığında ard arda çekilen retina fotoğraflarıyla retinadaki damarsal yapılar çok rahat bir şekilde izlenebilmektedir.

Solar Retinopati Nasıl Önlenebilir?

Güneş tutulmasına bağlı görme kaybını önlemenin en iyi yolu maruziyetten uzak durmaktır. Solar gözlükler kullanmadan güneş ışığına doğrudan bakmaktan sakınmak gerekmektedir. Bunu dışında sanayide kaynak yapan işçilerin de kaynak ışığına uzun süre bakmamaları ve kesinlikle koruyucu yöntemlerle kaynak yapmaları gerekmektedir.

Tedavi

Solar makülopati ya da diğer kuvvetli ışık kaynaklarına bakmaktan kaynaklı retinopati durumlarında maalesef etkili bir tedavi yöntemi yoktur. Bu nedenle en iyi yapılacak şey korunmadır. Bazı kişilerde ilk 6 ayda görme kaybı kendiliğinden kısmen düzelebilmektedir. Kortizol tedavisinin etkisi ile ilgili bilimsel çalışmalar yapılmıştır ama etkili olduğunu ispatlayan kesin bir bulgu ortaya konulamamıştır.

Prognoz (Hastalığın Gidişatı)

Altıncı ay geçtikten sonra kalan görme azlığı muhtemelen aynı şekilde ömür boyu sürmektedir. Birçok hastada trafik ehliyeti alabilecek kadar görme seviyesi korunabilmektedir. Bunun dışında metamorfopsi (cisimleri yamuk/çarpık görme), mikropsi (cisimleri normalden küçük boyutta görme) gibi bulgular da devam edebilmektedir.